Wat betekent 'Oost-Indisch doof'?
'Oost-Indisch doof' is een uitdrukking die wordt gebruikt om iemand te beschrijven die doet alsof hij iets niet hoort. Het gaat hierbij niet om daadwerkelijke doofheid, maar eerder om selectieve aandacht: men kiest ervoor iets te negeren of niet te horen als het niet goed uitkomt.
De uitdrukking wordt vaak in humoristische of lichte contexten gebruikt. Als iemand bijvoorbeeld gevraagd wordt om iets te doen en hij of zij reageert niet, wordt weleens gekscherend gezegd: "Ben je Oost-Indisch doof?" Het is dan een speelse manier om aan te geven dat iemand bewust iets lijkt te negeren.
Waar komt de uitdrukking vandaan?
De oorsprong van deze uitdrukking gaat vermoedelijk terug naar de tijd van de Verenigde Oost-Indische Compagnie (VOC) in de 17e en 18e eeuw. Nederlanders die naar Oost-Indië (het huidige Indonesië) gingen, kwamen daar in contact met diverse culturen en talen. Wanneer zij deze nieuwe talen niet verstonden of wilden verstaan, werd soms gedaan alsof men doof was.
Daarnaast kan de term ook een meer generalistische uitleg hebben. "Oost-Indisch" fungeerde vaak als een toevoeging die verwees naar exotisch of ver weg gelegen gebieden. In dit geval legt het de nadruk op een vorm van gespeelde of overdreven doofheid, mogelijk geïnspireerd door hoe interacties in die tijd verliepen tussen Nederlanders en de lokale bevolking.
Is het gebruik van 'Oost-Indisch doof' nog gepast?
Tegenwoordig kan de uitdrukking gevoelig liggen, omdat ze verwijst naar koloniale tijden en stereotypen. Hoewel veel mensen de term nog steeds zonder kwade bedoelingen gebruiken, wordt het steeds belangrijker om stil te staan bij de historische context van taalgebruik en of dit onbedoeld kwetsend kan overkomen.
Selectieve doofheid in ons dagelijks leven
Hoewel selectieve doofheid een oude uitdrukking lijkt, past het concept nog steeds in de moderne tijd. Zo zijn er veel momenten in ons drukke leven waarbij we bewust of onbewust zaken negeren. Denk aan het horen van een vervelend bericht op het nieuws, een dringend telefoontje dat we liever niet beantwoorden of een taak die we eigenlijk willen uitstellen.
Dergelijke situaties laten zien dat 'Oost-Indisch doof zijn' meer is dan een oude uitdrukking: het illustreert een universeel menselijk gedragspatroon.
