De oorsprong van het gezegde
Iedereen heeft het weleens gehoord: ‘De appel valt niet ver van de boom.’ Het is een gezegde dat vaak gebruikt wordt als iemand eigenschappen of gedragingen van zijn of haar ouders vertoont. Maar waar komt deze uitdrukking eigenlijk vandaan?
De oorsprong van dit gezegde ligt in de natuur. Een appel die van een boom valt, rolt meestal niet ver weg. Dit concept wordt als metafoor gebruikt om aan te geven dat kinderen vaak op hun ouders lijken, of dat nou qua uiterlijk, karakter of gedrag is.
Wat betekent het precies?
De betekenis van het gezegde is dat kinderen vaak niet veel verschillen van hun ouders. Het kan gebruikt worden in positieve zin, zoals wanneer een kind net zo muzikaal is als een van de ouders. Maar het kan ook neutraal of zelfs negatief bedoeld zijn, bijvoorbeeld wanneer een kind dezelfde slechte gewoonten als een ouder heeft.
Met deze uitdrukking wordt dus verwezen naar erfelijkheid en opvoeding. In beide gevallen zie je dat bepaalde kenmerken van ouders op hun kinderen worden overgedragen.
Gebruik van het gezegde in het dagelijks leven
Voorbeeld in positieve zin
Stel dat een moeder een talentvolle violiste was, en haar dochter op jonge leeftijd ook al prachtig viool speelt. Dan kun je zeggen: ‘Tja, de appel valt niet ver van de boom.’ Het benadrukt dan de erfelijke aanleg of het voorbeeldgedrag dat het kind heeft meegekregen.
Voorbeeld in negatieve zin
Wanneer een vader vaak te laat komt en zijn zoon op school ook altijd te laat binnenkomt, kun je hetzelfde gezegde gebruiken, maar dan met een andere ondertoon. In dit geval wijst het op het overnemen van minder wenselijk gedrag.
Waarom blijven zulke gezegden populair?
Geheel los van of ze letterlijk of figuurlijk bedoeld zijn, blijven gezegden als deze populair omdat ze op een beknopte manier een diep betrekkelijke waarheid overbrengen. Ze zijn makkelijk te onthouden, vaak grappig en slaan meestal de spijker op de kop.
Vooral ouderen herkennen zich vaak in zulke volkswijsheden, omdat ze teruggrijpen op traditionele kennis en observaties die van generatie op generatie zijn doorgegeven. Het gezegde ‘De appel valt niet ver van de boom’ is makkelijk toe te passen op dagelijkse situaties en begrijpt bijna iedereen direct.
Tot slot: taal als spiegel van het dagelijks leven
Dit gezegde laat zien hoe taal zich verweeft met het dagelijks leven. Het helpt ons om gedrag te duiden en verbanden te leggen tussen mensen. En dat maakt het zo krachtig en waardevol, vooral in gesprekken tussen generaties.
Dus de volgende keer dat je iemand iets ziet doen dat sterk aan zijn of haar ouder doet denken, weet je precies wat je kunt zeggen: ‘De appel valt niet ver van de boom.’
